Heerlijkheid Pol en Panheel
Geschiedenis
Pol en Panheel vormden vanaf de middeleeuwen een piepkleine vrije Rijksheerlijkheid Pol en Panheel. De landheer had hier dus niet alleen de macht en rechten, maar was daarnaast eigenaar van alle bezittingen. Pol en Panheel was dus niet ondergeschikt aan Luik zoals de dorpen in het Graafschap Horn of de vrijdorpen Neeritter en Heel. Toch had de heerlijkheid een sterke band met Luik aangezien ze vrijwel dezelfde landheren hadden.
Net als Heel was de heerlijkheid in het bezit van de heren van Horn. Via de families van Horn en van Ghoor komt het gebied in handen van Jan de Roover, gehuwd met Maria van Ghoor. Daarna volgden de families Van Drakenfels en Van Milendonck. Deze familie verkocht Ghoor, Pol en Panheel in 1663 aan gravin-douarière Hieronyma Catharina van den Bergh, geboren gravin von Spaur, weduwe van graaf Hendrik van den Bergh, een neef van Willem van Oranje. In 1683 verkocht zij de heerlijkheid voor 2.600 rijksdaalders aan baron Gerard Assuerus de Horion die tevens heer van Heel was. De familie De Horion bleef Pol en Panheel bezitten tot de Franse bezetting.
Kerkelijk behoorde zowel Pol als Panheel tot de St. Stephanusparochie van Heel.
Schepenbank
Pol en Panheel vormde van onbekende datum tot de inval van de Fransen een eigen schepenbank. De schepenbank van Wessem was het hoofdgerecht waar men in beroep kon gaan bij geschillen.
Aangezien de schepenbank in belangrijke zaken niet genoeg schepenen had, waren vaak schepenen van Heel of Wessem aanwezig als "assistent"-schepen.
Schepenbank Pol en Panheel:
Het archief van de schepenbank is te raadplegen in het RHCL te Maastricht onder toegang 01.182B. Tevens is dit archief in kopie- vorm te raadplegen in het RHIDOC te Thorn.
- Civiele rechtspraak 1685 - 1794.
- Vrijwillige justitie (gichten) 1680 - 1791.
Laathof de Pas onder Panheel:
In Panheel lag ook de Laathof "de Pas", behorende bij het kapittel van St. Servaas te Maastricht. Het archief bevind zich in het RHCL te Maastricht onder toegang 01.182C. Ook deze is in kopie- vorm te raadplegen in het RHIDOC te Thorn.
- Civiele rechtspraak (genachtingen) vanaf 1619 tot in de loop van de 18e eeuw.
- Vrijwillige justitie (gichten) 1626 - 1792.
Zie ook:
Gemeente
Bij de komst van de Fransen werd de voormalige heerlijkheid omgezet in een gemeente onder de naam Pol en Panheel.
Na slechts twintig jaar, in 1818, werd deze gemeente opgeheven en gesplitst. Pol ging naar Wessem; Panheel vormde met Heel de nieuwe gemeente Heel en Panheel.
In 1991 werden Wessem, Heel en Panheel en Beegden samengevoegd tot de nieuwe gemeente Heel. Zie verder gemeente Maasgouw.
Heren van Pol en Panheel
|